Η Επιτροπή δημοσιεύει σήμερα νέα μελέτη για την εκπαίδευση και φροντίδα των παιδιών προσχολικής ηλικίας στην Ευρώπη, τις προκλήσεις, και για τα μέτρα για τη συμμετοχή των λιγότερο ευνοημένων ομάδων του πληθυσμού.
Η μελέτη εξετάζει τις εθνικές πολιτικές σε 30 χώρες και διερευνά την οργάνωση της εκπαίδευσης και της φροντίδας για τα νήπια στην Ευρώπη, τα οφέλη των διαφόρων συστημάτων, και τι χρειάζεται για την παροχή αποτελεσματικής εκπαίδευσης και φροντίδας στην προσχολική ηλικία.
Η μελέτη, η οποία διεξήχθη από το δίκτυο Ευρυδίκη για την εκπαίδευση στην Ευρώπη, είναι μέρος της συνέχειας που δόθηκε στην ανακοίνωση που εξέδωσε η Επιτροπή το 2006 με θέμα «Equity and Efficiency in European Education and Training Systems» (ισότητα και αποτελεσματικότητα των ευρωπαϊκών συστημάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης) και καλύπτει τα κράτη μέλη, τη Νορβηγία, την Ισλανδία και το Λιχτενστάιν.
Βασικό συμπέρασμα: στην Ευρώπη, το 87% των παιδιών ηλικίας 4 ετών φοιτούν σε σχολικό ίδρυμα
Προσφάτως, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε νέο στόχο για την Ευρώπη, σύμφωνα με τον οποίο το 90% των τετράχρονων πρέπει να παρακολουθούν την προσχολική εκπαίδευση μέχρι το 2020. Το 2006, κατά μέσο όρο, το 87% των παιδιών αυτής της ηλικίας συμμετείχαν ήδη σε κάποιο είδος προσχολικής εκπαίδευσης. Σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες, υπάρχουν εκπαιδευτικά προγράμματα για νήπια πριν από την έναρξη της υποχρεωτικής φοίτησης, ωστόσο υπάρχουν και μεγάλες διαφορές μεταξύ χωρών ή ακόμη και περιοχών όσον αφορά την ηλικία έναρξης, τα ποσοστά συμμετοχής ή το είδος της παρεχόμενης εκπαίδευσης και φροντίδας.
Τρέχουσα κατάσταση: επιλογή μεταξύ δύο κύριων μοντέλων
Στην Ευρώπη εμφανίζονται δύο κύρια οργανωτικά μοντέλα για την προσχολική εκπαίδευση και φροντίδα:
- Μια ενιαία δομή για όλα τα παιδιά προσχολικής ηλικίας. Το εκπαιδευτικό προσωπικό διαθέτει τα ίδια προσόντα και λαμβάνει τις ίδιες αποδοχές ανεξαρτήτως της ηλικίας των παιδιών. Είναι η περίπτωση της Φινλανδίας, της Ισλανδίας, της Λετονίας, της Νορβηγίας, της Σλοβενίας και της Σουηδίας.
- Χωριστές δομές αναλόγως της ηλικιακής ομάδας για παιδιά ηλικίας 0 έως 3 ετών και από 3 έως 6 ετών (γενικά). Τα προσόντα του προσωπικού, οι απαιτήσεις ποιότητας και η χρηματοδότηση διαφέρουν στα δύο αυτά επίπεδα. Πρόκειται για το πιο διαδεδομένο μοντέλο στην Ευρώπη.
Σε ορισμένες χώρες τα δύο μοντέλα συνυπάρχουν (Κύπρος, Δανία, Ελλάδα, Λιθουανία και Ισπανία). Το Ηνωμένο Βασίλειο εφαρμόζει ορισμένες διατάξεις της ενιαίας δομής και για τα παιδιά προσχολικής ηλικίας.
Πολιτικές για τα μειονεκτούντα παιδιά: πρόσβαση και ποιότητα για όλους;
Ο συνδυασμός ορισμένων κοινωνικών, πολιτιστικών και οικονομικών παραγόντων μπορεί να προκαλέσει σοβαρούς κινδύνους αποτυχίας για τα παιδιά. Η φτώχεια ωστόσο έχει τη χειρότερη επίδραση. Σχεδόν μία στις τρεις ευρωπαϊκές οικογένειες με παιδί κάτω των 6 χρόνων ζει στα όρια της φτώχειας. Η κατάσταση είναι ιδιαίτερα ανησυχητική στην Εσθονία, στην Ιταλία, στη Λιθουανία, στο Λουξεμβούργο, στην Πολωνία, στην Πορτογαλία και στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Η υψηλής ποιότητας προσχολική εκπαίδευση αποφέρει μείζονα οφέλη: εφοδιάζει όλα τα παιδιά με καλές βάσεις για δια βίου μάθηση και βοηθάει να κλείσει το εκπαιδευτικό χάσμα για τα παιδιά που κινδυνεύουν. Παρ’όλα αυτά, τα παιδιά εθνοτικών μειονοτήτων και τα παιδιά λιγότερο ευνοημένων οικογενειών, καθώς και τα παιδιά μονογονεϊκών οικογενειών φαίνεται ότι συμμετέχουν ελάχιστα στην προσχολική εκπαίδευση και φροντίδα.
Εξασφάλιση υψηλών ποιοτικών προτύπων και επαρκούς χρηματοδότησης
Τα σημαντικότερα στοιχεία για την εξασφάλιση μιας ποιοτικής εκπαίδευσης και φροντίδας είναι:
- Μια καλή αναλογία παιδιών/ενηλίκων
- Εκπαίδευση υψηλού επιπέδου για το εκπαιδευτικό προσωπικό (τριτοβάθμια εκπαίδευση)
- Συμμετοχή των γονέων
Η χρηματοδότηση κατά κανόνα εξασφαλίζεται από τις τοπικές αρχές, τις συνεισφορές των γονέων και τα κρατικά κονδύλια, με σημαντικές διαφορές μεταξύ των χωρών. Με εξαίρεση τις χώρες που έχουν εφαρμόσει το καθολικό δικαίωμα στην εκπαίδευση προσχολικής ηλικίας (Δανία, Φινλανδία, Σουηδία, Νορβηγία, Ισπανία και Σλοβενία), στην Ευρώπη δεν επαρκεί η ικανότητα για τα μικρότερα παιδιά. Για το λόγο αυτό, στις περισσότερες χώρες που καλύπτει η μελέτη, η εξασφάλιση μιας θέσης για όλα τα παιδιά και μιας ποιοτικής φροντίδας απαιτεί σημαντική πρόσθετη χρηματοδότηση εκ μέρους του κράτους. Τα διαθέσιμα στοιχεία δείχνουν ότι σ’αυτή την πτυχή πρέπει να επενδυθούν περιορισμένοι πόροι προκειμένου να επιτευχθεί ο στόχος της δημιουργίας δίκαιων και αποτελεσματικών εκπαιδευτικών συστημάτων.
Για περισσότερες πληροφορίες
Πλήρες κείμενο της μελέτης "Early childhood education and care in Europe: tackling social and cultural inequalities" (διαθέσιμο στα αγγλικά και γαλλικά)
Πηγή: Ευρωπαϊκή Επιτροπή
